Vanishing White Matter
Medicijnen voor de wittestofziekte VWM

Vanishing white matter (VWM) is een zeldzame en erfelijke hersenaandoening, die de witte stof in de hersenen letterlijk doet verdwijnen. De witte stof bevat de verbindingsbanen tussen hersengebieden en deze zijn bij VWM aangetast. Schade aan de witte stof tast hersenfuncties aan, zoals bewegen en nadenken. VWM komt bij ongeveer 1 op de 100.000 geboortes voor. De ziekte treft vooral kinderen maar kan ook bij volwassen optreden. Bij patiënten met VWM is een specifieke eiwit factor aangetast, waardoor cellen in de witte stof hun functie niet goed kunnen uitvoeren en de witte stof niet goed wordt onderhouden. Patiënten met VWM gaan neurologisch achteruit. De gevolgen zijn desastreus: de patiënten raken rolstoel-gebonden en overlijden vroegtijdig. Doordat patiënten vaak vanaf een jonge leeftijd ernstig gehandicapt zijn, is de impact op patiënten en hun familie enorm.
For Wis(h)dom gaat voor een periode van 2 jaar een bijdrage leveren aan dit project.

Doel van het onderzoek

Het doel van ons onderzoek aan VWM is het vinden van een effectieve behandeling voor patiënten. Er is geen behandeling voor VWM, maar in 2021 is in ons centrum een eerste clinical trial gestart. Onze visie is dat een effectieve genezing van deze complexe ziekte waarschijnlijk niet bereikt zal worden met één medicijn. Wij voorzien dat de behandeling van de ziekte zal bestaan uit een combinatie van verschillende typen therapie die zich richt op de verbetering van de functie van het aangetaste eiwit (medicijnen), het verkrijgen van gezonde wittestofcellen (stamceltransplantatie) en DNA correctie (gentherapie).

Het onderzoek

In het Amsterdam Leukodystrophy Center (Amsterdam UMC) wordt patiëntenzorg gecombineerd met wetenschappelijk onderzoek, met als doel de diagnostiek en behandeling van deze ziekten te verbeteren. In het ALC wordt veel onderzoek verricht aan VWM. Wij richten ons in dit door For Wis(h)dom Foundation gefinancierde project op het behandelen van VWM met medicijnen. We zullen twee medicijnen onderzoeken in VWM muizen. Deze twee medicijnen zijn veilig bevonden voor gebruik door mensen en gaven bij modellen van andere hersenziekten positieve resultaten. Doordat we in deze studie bekende medicijnen testen, kan een medicijn dat in muizen met VWM de ziekte vermindert, snel getest worden bij patiënten.

Cellen in de witte stof van VWM patiënten zien er anders uit

Cellen in de witte stof van VWM patiënten zien er afwijkend uit qua vorm. Gezonde cellen hebben veel fijne uitlopers die het eiwit GFAP (rood) dragen. VWM cellen hebben minder en dikkere uitlopers dan gezonde cellen. In tegenstelling tot gezonde cellen dragen VWM cellen ook het eiwit nestin (groen). Nestin komt in gezond weefsel alleen voor op zeer jonge leeftijd, wanneer de cellen nog niet zijn uitgerijpt. De aanwezigheid van Nestin duidt op een rijpingsstoornis bij VWM cellen in de witte stof. Als cellen niet uitrijpen, kunnen zij niet goed functioneren. Deze stoornis leidt uiteindelijk tot het verdwijnen van de witte stof.

Waarom is dit onderzoek zo belangrijk?

Bij patiënten met VWM is een specifieke eiwit factor aangetast, waardoor cellen in de witte stof hun functie niet goed kunnen uitvoeren en de witte stof niet goed wordt onderhouden. Patiënten met VWM gaan neurologisch achteruit. De gevolgen zijn desastreus: de patiënten raken rolstoel-gebonden en overlijden vroegtijdig. Doordat patiënten vaak vanaf een jonge leeftijd ernstig gehandicapt zijn, is de impact op patiënten en hun familie enorm.

Wie heeft de leiding over dit onderzoek?

Het onderzoek staat onder leiding van Prof. dr. Marjo van der Knaap - wereldwijd erkend deskundige op het gebied erfelijke wittestofziekten (leukodystrofieën). Zij is hoogleraar kinderneurologie en hoofd van het Amsterdam Leukodystrophy Center.